[vc_row][vc_column][vc_column_text]یادداشت روز: محمد امین خوش نیت
آذرقلم: سال ۱۹۸۹ «نیکلای چائوشسکو» دبیرکل حزب کمونیست و رئیس دولت رومانی در سفری سیاسی به همراه همسرش به تهران آمد. این سفر سیاسی که به دعوت وزیر امور خارجه وقت دکتر علی اکبر ولایتی صورت گرفته بود بعدها چالشهای بسیاری برای ایران ایجاد کرد چرا که درست بعد از بازگشت چائوشسکو به رومانی وی دستگیر و اعدام شد. دوران حکومت او در رومانی با سرکوب و روش‌های خشن گره خورده بود و گفته می‌شود رومانی در آن هنگام سرسخت‌ترین حکومت استالینی در بلوک شوروی را دارا بود. چائوشسکو و همسرش پس از محاکمه‌ای شتاب‌زده و کوتاه، به اعدام محکوم شدند و در برابر جوخه آتش قرار گرفتند. همین امر انتقادات و حملات گسترده ای را علیه وزارت امور خارجه کشورمان روانه کرد.
اینکه چگونه وزیر امور خارجه و دستگاه دیپلماسی وقت ایران نتوانسته وضعیت بحرانی و اعتراضات مردمی یک کشور خارجی را تشخیص داده و رئیس دولت را به تهران دعوت کند خود جای سوال و ابهام بسیاری بود و نشان از اشتباه محاسباتی دستگاه دیپلماسی ایران داشت. وقتی یک هفته بعد از مذاکرات سیاسی بین دو کشور، عالی ترین مقام کشور مهمان بعد از بازگشت به کشورش دچار چنین حادثه سنگین و غیر قابل منتظره ای می شود ناشی از اطلاعات ضعیف و به طور خلاصه دیپلماسی ناکارآمد وزارت امور خارجه میزبان دارد.
این حادثه را باید بعد از کنکاش و بررسی اسنادی با حادثه اخیر کودتا در ترکیه مقایسه کنیم لحظاتی بعد از آنکه کودتاگران استانبول و آنکارا را به آشوب کشیدند وزیر امور خارجه ایران دکتر ظریف در پیامی که در شبکه های اجتماعی منتشر شد fبا ابراز نگرانی عمیق خود از این حادثه، آنرا لایق کشورهای منطقه ندانست. هر چند این کودتا در اوضاعی صورت گرفت که روابط دیپلماتیک ایران و ترکیه در پایین تر سطح خود قرار داشت و بین دو کشور تنش ها و اصطکاک های بسیاری قابل مشاهده بود اما با این حال رئیس دستگاه دیپلماسی ایران بر اساس آموزه ها و تجارب خود نشان داد که مرد کارکشته ای است. ایران به خاطر پاره ای از مسایل از ترکیه دلگیر بود. چه از نظر دخالت های ترکیه در اوضاع سوریه و دفاع از برخی از معترضین و منتقدین دولت بشار اسد و چه از نظر دخالت در سایر کشورها و مرزهای بین دو کشور. اما دکتر ظریف در یک حرکت سنجیده و بدون توجه به برخی مواردی که خارج از چارچوب های سیاسی قابل سنجش است این حرکت را محکوم کرد وی به شدت کودتا را ناقض حقوق بشر دانست . هر چند کودتاگران در آن زمان در اوج قدرت نمایی قرار داشتند و در همان ساعات اولیه نشانی از شکست و پیروزی آنها مطرح نبود اما دکتر ظریف با واکنش سنجیده خویش نشان داد که به راستی مرد تجربه و دوراندیشی است که چنین با واکنش خود واقعیت های دیپلماسی دوراندیشانه و مبتنی بر تعامل و گفتمان و صلح را به نمایش گذاشت. ساعاتی بعد کودتاگران شکست خوردند و یکبار دیگر ظریف ثابت کرد که نگاه دوراندیشانه او به اوضاع منطقه واقع بینانه و مبتنی بر عقلانیت و مصلحت عمومی کشور است این در حالی است که در همان ساعات اولیه برخی از مردان سیاسی ایران و نیز برخی از گردانندگان سیاسی رسانه ها چه بصورت آشکار و چه بصورت تلویحی از کودتاگران حمایت کرده و با رویکرد انتقام از دولت قانونی ترکیه، اردوغان را به باد حملات و انتقادات شدید خود گرفتند! در حالیکه ایران هرگز نباید یک متحد قدرتمند منطقه ای خود را در هر شرایطی از دست بدهد هرچند که با وی دارای اختلافات و یا زاویه های سیاسی در دیدگاههای خود باشند، ظریف پیام دیگری را منتشر کرد. او در پیام دوم خود نشان داد که ایران قدرت تشخیص بالایی نسبت به اوضاع سیاسی روز دارد این بار دستگاه دیپلماسی ایران با اقتدار و اطلاعات و اشرافیت بیشتری اوضاع را سنجش کرده و در قبال آن واکنش نشان داد. وزیر امور خارجه کشورمان در یک پست توئیتری مواضع جمهوری اسلامی ایران درخصوص کودتای نافرجام ترکیه را به سرعت نشان داد.
ظریف در این توئیت نوشت:
«دفاع شجاعانه مردم ترکیه از دموکراسی و دولت منتخب شان ثابت کرد که کودتاها جایی در منطقه ما ندارند و محکوم به شکست هستند»
ظریف» پیش از این نیز دریک پیام توییتری به انفجارهای تروریستی عربستان واکنش نشان داده بود. رئیس دستگاه دیپلماسی کشور، به رغم اختلافات شدید بین دو کشور ایران و عربستان در سطح سیاسی و بین الملل، حوادث تروریستی عربستان را محکوم کرده و به نوعی در کنار دولت و مردم عربستان ایستاد. او نوشته بود: خطوط قرمز دیگری نمانده که تروریست ها بخواهند از آن عبور کنند. سنی ها و شیعیان هر دو قربانی اند مگر این که هر دو متحد شویم.
با جمع بندی این موضع گیری ها م یتوان به سادگی، پختگی و منطق رفتاری در دوره وزارت امور خارجه کشور را مورد مقایسه قرا داد. البته این مقایسه در سطح دو دولت احمدی نژاد و روحانی می تواند نتایج جالب تر و چه بسا لطیف تری را ارائه دهد! برای اینکه همگان، خاطرات تلخ و شیرین بسیاری از رویکرد وزارت امور خارجه در قبال تحولات سیاسی و بین الملل دارند که هرگز آن رویدادها را در شآن و قابل مقایسه و تحلیل در کنار موضع گیری های وزارت امور خارجه دولت روحانی نمی بینند!
نگارنده: محمد امین خوش نیت/ کارشناس ارشد ارتباطات[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]