آذرقلم: رتبه‌بندی جهانی زیست‌پذیری ارزیابی سالانه‌ای است که توسط واحد اطلاعات اکونومیست (Economist Intelligence Unit) انجام و هر سال فهرست بهترین و بدترین شهرهای جهان برای سکونت به لحاظ شاخص کیفیت زندگی یا همان شاخص شهر زیستپذیر را منتشر می کند. تازه‌‌‌ترین گزارش واحد اطلاعات اکونومیست (EIU) از «شاخص زیست‌پذیری شهرهای جهان» که در سال 2023 منتشر شد، گویای آن است که شرایط زندگی در شهرهای سراسر جهان از وخامت ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ به طور کامل بهبود یافته است.
رتبه‌بندی زیست پذیرترین شهرهای جهان برای زندگی در سال 2023 شرایط زندگی در 173 شهر منتخب جهان را بر اساس بیش از 30 معیار انجام در پنج شاخه اصلی زیر مورد مطالعه قرار داده است:
1- ثبات (Stability)
2- آموزش (Education)
3- فرهنگ و محیط زیست (Culture & Environment)
4- سلامت (Health Care)
5- زیرساخت (Infrastructure)
در این رتبه بندی، وین پایتخت اطریش برای دومین سال متوالی جایگاه نخست زیست پذیرترین شهر جهان را به خود اختصاص داده است. این شهر قبلاً در سال‌های 2018 و 2019 نیز برنده شده بود. پس از آن شهرهای کپنهاگ در دانمارک، ملبورن و سیدنی در استرالیا، ونکوور در کانادا، زوریخ در سوئیس، کلگری در کانادا، ژنو در سوئیس، تورنتو در کانادا و اوساکا در ژاپن و اوکلند نیوزلند (به‌طور برابر) به ترتیب جایگاه‌های دوم تا دهم شهرهای زیستپذیر جهان را به خود اختصاص داده اند.
جالب آنکه ملبورن و سیدنی در استرالیا که به ترتیب جایگاه‌های سوم و چهارم شهرهای زیستپذیر دنیا را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده است، نسبت به سال‌های گذشته از رتبه‌های پایین‌تر به پنج شهر برتر جهان راه پیدا کرده است که محققان علت این امر را به ارائه خدمات درمانی کارآمد، به‌ویژه طی دوران شیوع کرونا، نسبت داده‌اند.
در سال 2023، شاخص زیست پذیری شاهد بهبودهایی بود و از امتیاز شاخص 2/73 از 100 در سال 2022 به 2/76 در سال جاری رسید. این تا حدودی به دلیل فروکش نهایی همه‌گیری کووید-19 و همچنین بهبود نمرات مراقبت‌های بهداشتی و آموزش در چندین شهر در آسیا، خاورمیانه و آفریقا است. تنها حوزه ای که شاهد کاهش بود، مقوله ثبات بود که منعکس کننده درک فزاینده از فساد و ناآرامی های مدنی در بحبوحه بحران هزینه های زندگی و همچنین افزایش جرم و جنایت و وقوع جنگ در چندین شهر جهان است.
همانطور که جدول زیر نشان می دهد، وین با کسب امتیاز 4/98 به عنوان قابل زندگی ترین شهر جهان شناخته شده است. پایتخت اتریش چندین بار در سال‌های اخیر به دلیل گزینه‌های بی‌شماری برای فرهنگ و سرگرمی و همچنین ثبات، زیرساخت خوب و مراقبت‌های بهداشتی عالی رتبه اول را کسب کرده است.
کانادا با سه کلانشهر (ونکوور، کلگری و تورنتو) در بین 10 کشور برتر، بهترین کشور را نمایندگی می کند. استرالیا نیز عملکرد خوبی داشته و ملبورن و سیدنی هر دو به بالاترین رتبه‌بندی صعود کرده‌اند. در انتهای این فهرست دمشق، شهر جنگ‌زده سوریه، پایین‌ترین جایگاه شهرهای جهان را از نظر زیست‌پذیری به خود اختصاص داده است و شرایط زندگی در آن نسبت به سال‌های گذشته نه‌تنها بهتر نشده، بلکه وضعیت بحرانی‌تری را نیز تجربه کرده است. پس از آن طرابلس در لیبی و الجزایر در الجزایر قرار دارند که با در نظرگیری سه عامل ناآرامی‌های اجتماعی، تروریسم و جنگ در رده آخر این جدول قرار دارند.
یادداشت: محمد جام کسری (کارشناس برنامه ریزی شهری)