حوادث، ماری خفته در کمین انسان ها

[vc_row][vc_column][vc_column_text]گزارش از: خوش نیت

آذرقلم: در طی یکصد سال گذشته حدود 300 مورد سیل در آذربایجان شرقی روی داده که پس از استان گلستان (با 400 مورد سیل) در رتبه دوم کشور قرار دارد.
به گزارش آذرقلم، ‘ قهر طبیعت ‘ عامیانه ترین و دم دستی ترین عنوانی است که معمولاً ما برای مجموعه ای از رویدادهای طبیعی به کار می گیریم که ناخواسته سلامت و آرامش ما انسان ها را به هم می زنند، غافل از آنکه عامل بسیاری از این حوادث، نتیجه فعل و انفعالات طبیعی کره زمین است و سرمنشاء برخی دیگر، نتیجه دخالت ابناء بشر در مکانیزم عادی طبیعت!
وقتی انسان برای کسب سود و منفعت بیشتر درختان جنگلی را قطع می کند، مسیر عادی و روان رودخانه ها را مسدود و سدی عظیم در برابر آن ها ایجاد می کند، باید در انتظار حوادث تلخی باشد که او و نسل های بعد از او متاثر خواهند بود.
‘ بلایای طبیعی ‘ اکنون به جزیی از پیکره زندگی بشری تبدیل شده است، اینک و در آغازین سال های قرن بیست و یکم، 41 نوع حادثه، جزو بلایای طبیعی شناخته شده اند که دست کم، 31 مورد آن در جغرافیای کشور ما، همه ساله رخ می دهد و مردم با تبعات و اثرات غمبار آن بیگانه نیستند.
‘ سونامی ‘ شاید سواحل ایران را تهدید نکند، اما سیل، زلزله و خشکسالی مثلث شومی هستند که هر چند وقت یک بار با بیشترین احتمال وقوع، اشک ایرانیان را در می آورند.

روز جهانی کاهش اثرات بلایای طبیعی و روز ملی ایمنی دربرابر زلزله
مجمع عمومی سازمان ملل، 22 دسامبر 1989 با تصویب قطعنامه ای، دومین چهارشنبه از ماه اکتبر هر سال را به عنوان روز جهانی کاهش اثرات بلایای طبیعی نامگذاری کرد.
این روز با زلزله ای که در سال 1923 میلادی شهر توکیو را به تلی از خاک و خاکستر تبدیل کرد و با بر جای گذاشتن 140 هزار کشته به کابوس بشریت و نقطه عطف زندگی او مبدل شد.
از همان سال 1989، این روز در اکثر کشورهای جهان، بزرگ داشته شده و برنامه های متنوعی در جهت آشنا ساختن مردم با اثرات بلایای طبیعی برگزار می شود.

در ایران نیز روز پنجم دی ماه مصادف با واقعه زلزله بم در تقویم رسمی کشور روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شده‌است.

عمر برگزاری مراسم و آیین های ویژه این روز و هفته منتسب به آن، بیش از چند سالی نیست. در حالی که ایران جزو کشورهایی است که روی نوار حوادث مرگبار قرار گرفته است. زمین لرزه، رانش زمین، سیل، آتشفشان، طوفان، رعد و برق، سونامی، خشکسالی، قحطی، بهمن، آتش سوزی جنگل و … جزو مهمترین بلایای 41 گانه ای است که اغلب ما ایرانیان بسیاری از این حوادث را یا خود تجربه کرده ایم و یا گاه و بیگاه اخبار وقوع آنها را از طریق رسانه ها می شنویم.
در این میان سه حادثه زلزله، سیل و خشکسالی، به کابوسی می مانند که هر سال در گوشه ای از ایران بخش عظیمی از مردم را تحت تاثیر خود قرار می دهند.
آمارهای جهانی نشان می دهد در یک دهه گذشته حوادث طبیعی جان 600 هزار نفر را در گوشه و کنار این کره خاکی گرفته و میلیون ها نفر را آواره و بی خانمان ساخته است. اغلب این حوادث نیز کشورهای فقیر، توسعه نیافته و حتی در حال توسعه را تحت الشعاع خود قرار داده است.
هر چند بروز این حوادث بخش جداناپذیری از حیات کره زمین است اما باید اعتراف کرد که بها ندادن بشر به مجموعه قوانین طبیعت و مدارا نکردن او با طبیعت زمین، زمینه ساز بروز حوادث و گستردگی اثرات آن بوده است.
آمار دیگری نیز حکایت از آن دارد که در سه دهه گذشته میزان وقوع حوادث و بلایای طبیعی در کشور ما، روند صعودی به خود گرفته که ناشی از رشد بی رویه جمعیت، ساخت و سازهای کلان در مناطق خطرپذیر، و بی مهری ایرانیان نسبت به طبیعت اطراف خود بوده است.
بر اساس نظر کارشناسان در همین دوره 30 ساله، میزان وقوع بلایا، سه برابر و خسارت های ناشی از آنها، 8 برابر شده است.
زلزله 31 خرداد 1369 با 40 هزار کشته و زلزله سال 1382 شهر بم با 30 هزار کشته، دو حادثه مرگبار و پرخسارت ایران در دویست سال اخیر شمرده می شود.
یکی از کارشناسان میزان خسارت وارده به کشور را در دریک قرن گذشته 24 میلیارد دلار برآورد کرده است.
ارقام شگفت انگیزی که با آن می توان زیرساخت های بسیاری از شهرها را نوسازی کرد، صدها مدرسه و بیمارستان بنا کرد و یا صدها کیلومتر راه و جاده ساخت.

آذربایجان شرقی رتبه دوم وقوع سیل و رتبه سوم وقوع زلزله در کشور را در اختیار دارد
آذربایجان شرقی هر چند از طبیعت زیبا و سحرانگیزی بهره می برد و دل و دیده هر گردشگری را مقهور خود می سازد اما با این حال، از نظر وقوع بلایای طبیعی در آن، جایگاه خوبی ندارد.
این استان از نظر تعداد وقوع زلزله در محدوده جغرافیایی آن با حدود 30 فقره زلزله پس از استان های گیلان(با 110 فقره) و کرمان (با 53 فقره) در رتبه سوم کشور قرار دارد.
بدین ترتیب سهم استان ما از 43 زلزله ای که به طور متوسط همه ساله در ایران رخ می دهد، بسیار بالا و خسارت های آن نیز تاسف انگیز است.
هر چند آذربایجان شرقی از نظر نقشه جغرافیایی در یک منطقه کوهستانی تعریف می شود، اما با این حال، اژدهای هفت سر خشکسالی برخی از مناطق آن را متاثر می سازد.
دیو بی رحم تگرگ و سرمای زودرس، استخوان های کشاورزی اش را خرد می کند و امواج سهمگین سیل، حیات بسیاری از ساکنانش را به ممات می کشاند. در کنار همه این سوگواره ها، حجم ریالی خسارت هایی که بر زیرساخت های شهری و اجتماعی وارد می شود،(از تخریب راهها، پل ها گرفته تا شبکه های آب و برق و گاز و تلفن و… ) بالغ بر میلیاردها ریال بوده و زندگی آرام بسیاری از مردمان اش را به آشوب و آشفتگی و اضطراب می کشاند.

چه باید کرد؟!
از نگاه اطباء شناخت بیماری و سر منشاء بروز بیماری، اولین و مهمترین گام برای درمان است. از نظر اجتماعی نیز با شناسایی علل بروز حوادث و راه های مقابله با آن، می توان نسخه های لازم را تجویز کرد، همیشه و در گفتار عامیانه ما، از مقاومت ساختمان های ژاپن در برابر زلزله های به بزرگی 9 ریشتر سخن های بسیاری به میان می آید، اما چگونه است که بناهای شهری ما تاب تحمل یک زلزله ی معمولی 5 ریشتری را هم ندارند؟!
واقعیت تلخ جامعه شهری ما این است که ساخت و سازهای انجام شده در شهرها و روستاهای ما، تابع مقررات و ضوابط شهرسازی در مقیاس جهانی نیست. ساده تر و شفاف تر بگوییم کنترل و نظارت کافی و لازم به امر ساخت و ساز صورت نمی گیرد. جلوگیری از توسعه نامناسب شهرها و روستاها، توسعه ساخت و ساز در مناطق ایمن و کم خطر، مقاوم سازی بناها، تعمیر و نوسازی زیرساخت های زندگی اجتماعی، ایمن سازی تاسیسات شهری، تهیه برنامه های منسجم و قابل اعتماد، اولین گام برای کاهش بلایای طبیعی است.

حوادث طبیعی، ‘ قهر یا قانون ‘؟
اگر وقوع حوادث را در کنار خود بپذیریم و روند طبیعی طبیعت را بی مهری ندانیم در آن صورت، این حوادث، هرگز در شکل بلا خود را بر ما تحمیل نمی کنند. همچنان که اگر شما در یک دشت فراخ و وسیع ایستاده باشید هرگز وقوع یک زلزله 10 ریشتری هم، بلای جان شما نخواهد شد و زمین لرزه را به سان حرکت گهواره ای زمین گذرا و تفننی فرض خواهید کرد.
در کنار همه این اقدامات علمی و عملی، نباید از آموزش، فرهنگ سازی و ارتقای سطح معلومات شهروندان در خصوص حوادث طبیعی غافل ماند.
شهروندان را باید به شیوه های ارتقای آمادگی از جمله برگزاری متناوب مانورهای مقابله با بحران در مقابله با بلایای طبیعی توانمند نموده و به آنها مصونیت بخشید. آموزش و فرهنگ سازی همانند واکسنی است که شهروندان را در برابر بلایای سال های آینده ایمن می سازد، بدین ترتیب، پیش از آنکه حوادث طبیعی خود را در قالب بلایای مرگ بار بر ما تحمیل کند، به شکل کاهش خطرپذیری حوادث رخ خواهد نمایاند.
طوفان های مهیب، سیل های ویرانگر، زمین لرزه های مرگبار، خشکسالی های دهشتناک و همه و همه، بخشی از قانون طبیعت هستند که چونان ماری خفته در کمپن انسان های خفته و سهل انگار نشسته اند. خوشا به حال مردمان جامعه ای که بیدار باشد.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]