آذرقلم: «لافایت آمریکایی ایران» و «شهید آمریکایی جنبش مشروطه ایران» هوارد باسکرویل؛ ۳۰ فروردین سالروز شهادت هوارد باسکرویل در جریان مبارزات مشروطه‌‌خواهی در ایران است. جوان آمریکایی فارغ التحصیل دانشگاه پرینستون که در سال‌های پرتب و تاب جنبش مشروطه در ایران، معلم مدرسه مموریال تبریز بود.
مدرسه ای که مبلغان مذهبی آمریکایی آن را اداره می کردند. پس از اینکه محمدعلی شاه مجلس شورای ملی را به توپ بست و به سرکوب مشروطه خواهان پرداخت، تبریز از جمله شهرهای بسیار مهمی بود که علیه شاه مستبد شورید و برای احیای مشروطه قیام کرد.
ﺑﺎﺳﮑﺮﻭﯾﻞ ﮐﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﺮﺑﺎﺯﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺩﯾﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻘﺎﻟﯽ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺸﻖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﯿﺎﻣﻮﺯﺩ. ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺍﯾﺎﻡ ﻣﺮﮒ ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ ﺷﺮﯾﻒﺯﺍﺩﻩ ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﯾﺎﺭ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﺎﺳﮑﺮﻭﯾﻞ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﻫﻤﺴﺮ ﮐﻨﺴﻮﻝ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺻﻒ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺟﺪﺍ ﺷﻮﺩ، ﺿﻤﻦ ﭘﺲ ﺩﺍﺩﻥ ﭘﺎﺳﭙﻮﺭﺗﺶ ﮔﻔﺖ : «ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻕ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺩﻡ، ﺯﺍﺩﮔﺎﻫﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻓﺮﻕ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻧﯿﺴﺖ.»
باسکرویل ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ۳۰ ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ۱۲۸۸ در جریان نبرد سنگینی که در شام غازانِ تبریز بین گروه فوج نجات به رهبری او و قوای استبداد محاصره کننده شهر به وقوع پیوست ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺷﻠﯿﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺍﺵ به شهادت رسید. این درحالی بود که او سعی داشت محاصره ای را بشکند که برای ۱۰ ماه مانع از رسیدن غذا و دارو به شهر شده بود.
ﻣﺮﮒ ﺑﺎﺳﮑﺮﻭﯾﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺒﺮﯾﺰﯼﻫﺎ ﺳﺨﺖ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ، تشییع ﺟﻨﺎﺯﻩ ﺑﺎﺷﮑﻮﻫﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﺍﺭﻣﻨﯽﻫﺎﯼ ﺗﺒﺮﯾﺰ (واقع در آخر خیابان شهناز کنونی) ﺩﻓﻦ ﮐﺮﺩﻧﺪ. میرزا محمداصفهانی تحت تأثیر رشادت‌های باسکرویل و گروه فوج نجات ترجیع بندی طولانی با تکرار مصرّعیِ زیر سرود (یک گل نصرانی اشاره به باسکرویل است)
سیصد گل سرخ، یک گل نصرانی مارا ز سر بریده می‌ترسانی؟
ما گر زسر بریده می‌ترسیدیم در محفل عاشقان نمی‌رقصیدیم
او در هنگام شهادت تنها ۹ روز بود که وارد ۲۴ سالگی شده بود. یاد و نام او در ذهن و ضمیر ایرانیان و به ویژه مردم غیور آذربایجان و تبریز همیشه برجسته و زنده خواهد بود. روحش شاد و یادش گرامی!