[vc_row][vc_column][vc_column_text]آذرقلم: خلاقیت و ایده‌پردازی مهم‌ترین عناصر رقابت در عصر جهانی شدن هستند. به همین دلیل در مدیریت شهری مساله‌ای به نام «شهرهای خلاق» مطرح شده است. خلاقیت‌هایی که به شکل ویژه‌ای روی ویژگی های فرهنگی شهرها تمرکز دارند. طرح و پذیرش ایده شهر خلاق سبب شده است که در حال حاضر بسیاری از شهرهای جهان در پی بهره گیری خلاقانه از سرمایه ها و استعدادهای فرهنگی خود به منظور تحقق اهداف توسعه پایدار باشند. ایده شهر خلاق، تفکری جایگزین به بازآفرینی شهری است که سبب شده است که شهرها از اقتصاد کارخانه ای به سمت اقتصاد فرهنگی و از دولت محوری صِرف به سمت حکمروایی شهری(با تاکید بر دو اصل مشارکت و کارایی) و از ایستایی به سوی تکامل گام بردارند.
با توجه به اهمیت موضوع، یونسکو از سال 2004 «شبکه شهرهای خلاق» را با هدف کمک به بازیابی پتانسیل های اقتصادی، اجتماعی و خلاق صنایع فرهنگی دایر کرد تا بتوانند یونسکو را در هدف تنوع فرهنگی اش به نتیجه برساند. این شبکه متشکل از هفت زمینه بوده و هر شهر با توجه به انرژی و ظرفیتی که به صنعت خلاقانه اختصاص می دهد، اولویت خود را بر اساس ادبیات، سینما، موسیقی، مهارت و هنر فولکلور (هنرها و صنایع دستی)، طراحی، هنرهای رسانه ای (توسعه فرهنگی و صنایع خلاق) و تغذیه برنامه ریزی می کند.
تا سال 2020 میلادی، 246 شهر جهان در شبکه شهرهای خلاق فعالیت می کنند. در ایران، چهار شهر عضو شبکه شهرهای خلاق یونسکو هستند: اصفهان (شهر خلاق صنایع دستی و هنرهای سنتی،2015)، رشت (شهر خلاق خوراک، 2015)، سنندج (شهر خلاق موسیقی، 2019) و بندرعباس (شهر خلاق صنایع دستی و هنرهای سنتی، 2019).
در حوزه ادبیات، تا کنون 38 شهر جهان عضو شبکه شهرهای خلاق ادبی شده اند. در ایران نیز، دو شهر «شیراز» و «تبریز» در زمینه پیوستن به شهرهای خلاق ادبی در یونسکو اقداماتی انجام داده اند. بدون شک پیوستن تبریز به شبکه شهرهای خلاق پیامدهای مثبتی نظیر معرفی آن با یک برند جهانی، ارائه یک تصویر مثبت و منحصر به فرد از شهر و متمایز کردن آن به عنوان یک مقصد گردشگری خلاق و رونق آن خواهد داشت.
کهن دیار تبریز از دیرباز خاستگاه مکاتب برجسته ادبی و هنری بوده و این شهر در طول تاریخ محل نشست و برخاست مشاهیر، شعرا و ادبای بسیاری بوده است. در عین حال، وجود زیر ساخت‌های ادبی همچون نامگذاری روز ملی شعر و ادب فارسی به نام استاد شهریار، وجود مجموعه وزین و فاخر مقبره‌الشعرا و جایگاه آن در توسعه فرهنگ و ادب، تاثیر مشاهیر تبریز در بعد فرامنطقه ای، تعدد انتشارات، تاسیس اولین کتابخانه، اولین چاپخانه و اولین مدرسه به سبک جدید در کشور و ایجاد بزرگترین نمایشگاه بین المللی کتاب بعد از تهران و برگزاری رویدادهای ادبی ملی و بین المللی را از دیگر امتیازات و پتانسیل های تبریز برای پیوستن به شبکه شهرهای خلاق یونسکو می توان عنوان کرد. این ها، ظرفیت بسیار ارزشمند و گسترده‌ای را برای تعاملات جهانی و کسب عنوان شهر خلاق در حوزه «ادبیات» برای این کهن شهر فراهم ساخته است.
از این رو، با پیگیری های انجام یافته توسط مدیران شهری زمینه پیوستن تبریز به شبکه شهرهای جهانی خلاق در دستور کار قرار گرفت و به دنبال آن مدارک شهر تبریز در چارچوب فراخوان سال ۲۰۲۱ به یونسکو ارسال و اعلام وصول شد که نتیجه نهایی آن آبان ماه 1400 اعلام خواهد شد.
بی شک قرار گرفتن در شبکه شهرهای خلاق، کار آسانی نیست اما بی‌برنامگی مدیران شهری می‌تواند منجر به حذف شهرهای عضو شود چرا که یک شهر خلاق باید همیشه پویا باشد و رو به جلو حرکت کند. از این رو، شناخت ابتکارات و بهره گیری از تجارب دیگر شهرهای خلاق ادبی جهان، می¬ تواند به مدیران شهری در راستای برنامه ریزی و سیاست گذاری برای ایجاد و تقویت جایگاه شهر تبریز به عنوان شهر خلاق ادبی یونسکو کمک نماید. بنابراین، در صورت ثبت تبریز در شبکه شهرهای خلاق، کاربست مضامین و راهکارهای پیشنهادی زیر می¬تواند در تقویت نقش و جایگاه تبریز در این شبکه بین المللی موثر واقع شود:
– در سطوح شهری؛
1) برگزاری کمپین، 2) برگزاری رویدادهای ادبی، 3) فراهم کردن فرصت های آموزش ادبی، 4) حمایت از توسعه صنعت ادبی و سایر صنایع خلاق، 5) طراحی و توسعه فضاهای شهری، 6) توسعه گردشگری ادبی، 7) انجام مطالعات توسعه و بازاریابی، 8) همه گیر کردن درگیری با ادبیات، 9) ایجاد ساختار سازمانی تسهیل گر، 10) برقراری ارتباط متقابل بین جامعه ادبی با شهر ادبی و ساکنین آن.
– در سطح بین شهری و فراملی؛
1) همکاری متقابل شهرهای ادبی در برگزاری کمپین ها، 2) برگزاری رویدادها یا حضور در رویدادهای برگزار شده توسط شهرهای خلاق ادبی و سایر شهرهایUCCN، 3) همکاری در تدوین راهبردها و به اشتراک گذاشتن روش ها و تجربه ها، 4) اجرا و شرکت در برنامه های اقامت، 5) تدوین و به کارگیری راهبردهای بازاریابی مشترک، 6) توسعه محصول گردشگری ادبی، 7) حمایت از استعدادهای نوظهور، 8) اجرای پروژه های مشترک با سایر شهرهای UCCN.
امید است با نهایی شدن انتخاب تبریز به عنوان شهر خلاق در زمینه ادبیات شاهد آثار ملموس این اتفاق خوب و مهم در حوزه های فرهنگی، گردشگری و اقتصادی باشیم.
نوشته: محمد جام کسری (کارشناس برنامه ریزی)[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]