یادداشت : علیرضا خوش نیت
آذرقلم: قنات خانقاه، یکی از سه محل برداشت آب شهر تسوج است که 50 سال پیش توسط اولین شهردار تسوج مرحوم حسین ناصری آذری به سر دهنه های قنات در محله بالا. بازار و جمالو در زمانیکه هنوز مردم به آب لوله کشی دسترسی نداشتند ساخته شدند.
معماری و سبک طراحی و نقشه این قنات ها که در نوع خود در آن دوران منحصر به فرد به شمار می آید. این قناتها از دو قسمت مجزا تشکیل شده اند. قسمت بالادست که معمولا مساحت کوچکتری داشت برای برداشت آب شرب اختصاص داشت و قسمت پایین دست برای رخت شویی زنان! رعایت مسایل بهداشتی در ساخت این دو بنا در آن دوران خود نمادی از اندیشه مترقی مدیران و مردمان این شهر بود. معماران و بنیان گذاران این قنات ها هم سه هدف را دنبال می کردند:
- در زمستان و فصول بارندگی مردم بخصوص زنان را از سرما وبارندگی و در تابستان از گرما محافظت کند
- 2) زنان در محیطی سربسته و دور از دید عموم وبا آرامش خیال مشغول رخت شویی و ظرف شویی و حتی قالیشویی باشند.
- مسافرانی که از راه می رسند بجای مراجعه به در خانه مردم بتوانند آب مورد نیازشان را به راحتی تهیه کنند.
امروزه هر چند تقریبا همه منازل و مغازه ها از آب لوله کشی بهداشتی بهره مند هستند اما شما می توانید افراد و خودروهای بسیاری ببینید که برای تهیه آب شرب طبیعی و سالم و بدون کلر و املاح دیگر، همچنان از آب این قنات ها استفاده می کنند.
اما امروزه این بناهای تاریخی و از جمله بنای قنات خانقاه به دلیل بی توجهی و عدم رسیدگی به وضعیت بنای آن در طی سالیان گذشته، دچار آسیب هایی شده است. به رغم اعلام آمادگی وراث شهردار فقید، جهت پرداخت بخشی از هزینه های مرمت و بازسازی و حفاظت و صیانت از این آثار قدیمی، متاسفانه واکنش مثبتی نداشته است.
در طول نیم قرن گذشته و بعد از لوله کشی شبکه آب مشروب به در منازل این بنا هیچ مزاحمت و حادثه ای برای هیچ کس نداشته و بنای آن که در حال ریزش است می تواند تهدیدی جدی برای جان استفاده کنندگان باشد. لذا عنایت ویژه هیات امنای قنات و شهرداری تسوج که مسولیت اصلی حفظ بناهای عمومی را دارند ضروری به نظر می رسد.
اکنون دو باب از سه گانه قنات های قدیمی تسوج باقی مانده و با توجه به قدمت تاریخی آن می تواند مورد حمایت و جلب کمک های سازمان میراث فرهنگی هم قرار گیرد.