یادداشت روز: وحید چوپانی
آذرقلم: بعد از حملات موشکی ایران ترامپ همان داستان سرنگونی پهپاد گلوبال هوک را تکرار کرد و نشان داد که، تا مرز جنگ پیش میرود اما گام آخر را بر نمیدارد، حداقل تا به امروز؛ حتی اگر هم گاه و بیگاه به سیاست فشار حداکثری خود چاشنی نظامی بدهد. به نظر میرسد ایشان فعلا میخواهد از طریق همین سیاست فشار حداکثری به تنش با ایران ادامه دهد تا به قول خودش به توافقی جامع دست یابد. بعد از حملات موشکی ایران ترامپ در لابلای سخنانش یک جمله معنادار درباره برجام اشاره کرد ” این توافق به زودی کارکرد خود را از دست میدهد” هر چند که خیلی وقت است این کارکرد از دست رفته است. هیچ بعید نیست که بیعملی ترامپ در قبال حملات ایران به پایگاههای آمریکا جدا از نگرانی از وقوع یک جنگ زیانبار، احتمالا به ساخت و پاختی هم با اروپاییهایِ نگران از وقوع این جنگ برگردد که این قول را از شرکای اروپایی برجام گرفته باشد تا در ازای فعال کردن مکانیسم ماشه از جانب آنها گامی به عقب بردارد؛ به این امید که اروپا دیگر قولا و فعلا در بحث برجام در کنار آمریکا قرار گرفته و با بردن پرونده به شورای امنیت سیاست فشار حداکثری را وارد فاز جدیدی کنند. این چیزی است که ترامپ در سایه هزینه بالای جنگ مدتهاست به آن میاندیشد.
در این چند روز، ایران با برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات به نوعی اعلام نشده از برجام خارج شده و دیگر قید و بندی نمانده است که به آن پایبند باشد، اما همین گام در موقعیتی اتخاذ شد که تحت الشعاع تحولات اخیر قرار گرفته و اروپا که نگران از بالا گرفتن تنشها و شروع یک جنگ بود، با وجود اعتراضاتی نسبت به این گام، واکنشی جدی از خود نشان نداد. اما حالا که تب رویارویی نظامی فرونشسته است، بعید نیست در روزها و هفتههای آتی شاهد تند شدن موضع اروپاییها در بحث برجام و حتی حرکت آنها به سمت فعال کردن مکانیسم ماشه باشیم؛ خواه در قالب معاملهای با ترامپ باشد یا بدون آن، که هر دو صورت به نفع سیاست فشار حداکثری است. این مساله احتمالا برای جبران بیعملی در قبال حملات اخیر دنبال شود. در حقیقت، سخنان ترامپ بازگوی این نکته است که وی میخواهد نه از طریق جنگِ پرهزینه، اما بدون هزینه و با همین سیاست فشار به اهداف خود برسد.