گزارش از: محمد امین خوش نیت
آذرقلم: تبریز، شهر زیبایی است، شهر اولین هاست، خاستگاه خیلی از رویدادهای اجتماعی و سیاسی تاثیرگذار در جغرافیای ایران است. همه اینها درست. اما حالا باید یک اولین دیگری را به مختصات این شهر افزود. شهری با کوچه ها و معابر چند اسمی!
به گزارش آذرقلم، این روزها موضوع نامگذاری خیابان ها ومعابر تبریز به دلیل اتفاقی در مورد حذف نام «شهید» از روی تابلو برخی معابر و کوچه ها به بحث روز شهر و شهرداری مبدل شده است. اما کیست که نداند سالهاست مردم این شهر با پدیده ی ناآشنایی روبرو هستند که هم برای خودشان مشکل ساز شده و هم برای بسیاری از مهمانان و گردشگران مایه دردسر و بلاتکلیفی!
چرا که در میان مردم کوچه و بازار به نامی خاص نامیده می شود، بر روی تابلوها، اسم دیگری مشاهده می شود و روزنامه ها، نشریات و مسئولان و در پرونده های شهرداری به نامی دیگر است.
البته این مشکل خاص شهر تبریز نیست اما به جرات می توان گفت که بعد از گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر رویکردهای فرهنگی در نامگذاری معابر، هیچ شهری به اندازه تبریز در موضوع نامیدن معابر خود چنین بلاتکلیف نبوده است.
اگر نگاهی به معابر شهر تهران به عنوان پایتخت ایران بیندازید متوجه می شوید که بسیاری از معابر عمومی آن به همان نامی است که بعد از انقلاب تغییر کرده اند. از میدان امام حسین (فوزیه سابق) بگیرید تا خیابان انقلاب و … گویا مردم، مسئولان و رسانه های این شهر هم به اتفاق تصمیم گرفته اند که در مورد نامیدن معابر خود به یک اشتراک نظر برسند. اما چرا این وضع در شهر بزرگی مانند تبریز جانیفتاد؟
قطعا باید ریشه این موضوع را در باورهای فرهنگی و تاریخی مردمان این شهر جستجو کرد. مردم کوچه و بازار این شهر به دلیل باورهای تاریخی و علقه های فرهنگی و فولکلور خود هرگز اسماء جدید را برنتافتند و به رغم تغییر اسامی هیچ رغبتی به پذیرش اسامی تازه نداشتند. تا جایی که حتی حاضر نشدند برخی از اسامی و نام های به ظاهر خنده دار و ثقیل و نامفهوم را هم تغییر دهند. از هفت کچل بگیرید تا حمّال و قورد میدانی و …! اما آن روی سکه هم جای بحث و سوال است. آیا مسئولان شورای نامگذاری معابر تبریز هم چه در گذشته و چه در حال حاضر، نسبت به انتخاب اسامی با مسما و مرتبط نگاهی ژرف و تاریخی و منطبق با اصول مردم شناسانه و مبتنی بر مطالعات فرهنگی و تاریخی و اجتماعی داشته اند یا اینکه نه، یک شبه و به محض روشن شدن چراغ یک کلمه خوشایند (به زعم خودشان!) آن را بر روی کوچه و خیابانی نهاده اند؟ متاسفانه شق دوم این احتمال بیشتر حاکم بوده است. نگارنده حداقل در چند مورد شاهد بوده است که در شورای اول و دوم یکی دو تن از اعضای شورای شهر تبریز، برای همراه ساختن افکار عمومی با خود برای انتخابات پیش رو، برخی اسامی را در صحن علنی شورای شهر مطرح کرده و با توجه به جایگاه حقوقی خود در پارلمان شهری، این اسامی را به شهر و شهرداری تحمیل کرده اند. اسامی که اکنون تنها در برخی اخبار و پرونده ها کاربرد دارد و جایی در رسانه های معتبر و افواه عمومی شهروندان تبریزی ندارد.
اما موضوع به اینجا ختم نمی شود. برای اینکه بسیاری از معابر در برخی نام ها مشترک هستند به گونه ای که سبب افزایش مشکلات مردم شده اند. به عنوان نمونه برای نام شهید بهشتی، حداقل در شهر تبریز سه مورد می توان نام برد. چنین است برای نام هایی چون: سهند، خیام، قطران، شهریار (با فراوانی بسیار)، شهید باکری و ….
حال برای فهم بهتر موضوع به برخی از اسامی معابر تبریز اشاره می شود:
شریف زاده: شاهگلی، ائل گلی، شهید باکری و ..
فجر، باغ گلستان، قونفا
پل حمید، هتل مرمر، شهریار
چای کنار، فارابی، بلوار استاد شهریار
نیایش، کمربندی میانی، ملاصدرا
اتحاد ملی، پل کابلی
افلاک نما، شهیدان خانلی، دکتر حسابی
شمس تبریز، دوه چی، شتربان
پل آبرسانی، ستارخان، 7 تیر
پل عباسی، خواجه نصیرالدین طوسی
پل نصف راه، باقرخان، میدان جهاد
چهار راه شریعتی، فجر، شهناز
میدان جانبازان، فلکه دانشگاه
چهار راه بهشتی، چهار راه منصور
محققی، سه راه امین
قدس، قره آغاج
یکه دکان، ستارخان
میدان نماز، اول راسته کوچه، اول بازار
حکم آوار، حکم آباد
جامیش آوان، عمو زین الدین، علامه جعفری
جاده باسمنج، آیت اله ملکی تبریزی
پل خلعت پوشان، بسیج
40 متری، انقلاب
20 متری مارالان، کوی انقلاب
مارالان ، شهید منتظری
یوسف آباد، احمدآباد، ایده لو، اسماعیل بقال، علی بقال، سیلاب و قوشخانه، علی سیاهپوش و ده ها نام قدیمی و تاریخی دیگر هم هستند که قریب به اتفاق مردم تبریز آنها را به این نام ها می شناسند و چه بسا حتی نام های جدید آنها به گوش شان هم نخورده است.
به نظر می رسد لازم باشد مدیریت شهری و رسانه های گروهی و نهادهای فرهنگی به یک اجماع نظر در مورد نامگذاری و استفاده از اسامی جدید یا قدیم برسند و سپس در مورد اشاعه و رواج و کاربرد وسیع آنها تدبیری اندیشیده شود تا هم منجر به فرهنگ سازی و به اصطلاح جاافتادن آنها بشود و هم مردم و مسئولان و رسانه ها و نهادهای دیگر، در مورد نامگذاری معابر شهر که از آنها به عنوان هویت ماندگار شهری یاد می شود به یک توافق کلی برسند و در نهایت چند سال بعد شاهد رواج آنها در سطح شهروندان و مسافران هم باشیم تا بالاخره همه از این معضل چند نامی خلاصی یابند.
نامگذاری 1420 کوچه و خیابان در تبریز به نام شهدا
این روزها موضوع تغییر نام برخی کوچه ها در شهر تبریز و چند شهر دیگر مانند تهران و جیرفت و … خبرساز شده است. حذف نام شهید از عنوان برخی کوچه ها، سبب واکنش خیلی از مسئولان و مردم شده است.
در عین حال، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آذربایجان‌شرقی به این رویداد واکنش نشان داد و گفت: در خود تبریز تنها برای چند مورد از معابر با حذف واژه شهید روبه رو بودیم که عاملان آن نیز از سوی شهرداری شناسایی شده است .
عباسقلی‌زاده با بیان اینکه حذف واژه شهید یک کار ساماندهی شده نیست و هر سال چند موردی از این قبیل کارها داریم گفت: سال گذشته نیز در تبریز برخی از عکس‌های شهدا حذف شده بود که در سریع‌ترین زمان اصلاح کردند.
این امر نشان می دهد که نه مسئولان شهری و نه مردم و بزرگان این شهر، به یک اجماع و توافق نهایی برای نامگذاری معابر دست پیدا نکرده اند.
بنا به اعلام تراب محمدی، مسئول امور ایثارگران شهرداری تبریز ۱۴۲۰ خیابان و کوچه در تبریز تاکنون به نام شهدا نامگذاری شده است.
از طرفی براساس آمارها، آذربایجان شرقی 9661 شهید و شهر تبریز 427 شهید دارد. به نظر می رسد این تعداد شهید برای نامگذاری معابر تبریز و سایر شهرها کافی باشد.
شورای نامگذاری و کمیته ویژه ساماندهی تابلوهای شهری
شورای ناگذاری معابر شهری مسئولیت انتخاب نام های با مسما و مناسب و سفارش تهیه تابلوهای قابل نصب در معابر را در شهر تبریز عهده دار است. در زیرمجموعه این شورا، سازمان ترافیک و شهرداری های مناطق به عنوان بازوان اجرایی قرار دارند.
کمیته ویژه ساماندهی تابلوهای معابر شهری اخیرا و با توجه به طرح موضوع حذف نام شهدا از روی برخی تابلوها تشکیل شده است.
سعید حاجی زاده رئیس این کمیته می گوید: همانند سیاست‌های شورای نامگذاری معابر و اماکن عمومی شهرداری تبریز در نامگذاری معابر؛ اولویت با شهدای والامقام انقلاب اسلامی است.
حاجی زاده با بیان اینکه کمیته ساماندهی تابلوهای معابر شهری در تمام مناطق ۱۰گانه شهرداری تبریز تشکیل و آغاز به کار کرده است به خبرنگار ما می گوید: این کمیته علاوه بر بررسی و ساماندهی محتوای تابلوهای معابر شهری موظف است کلیه معابر بدون نام شامل خیابان ها، محلات، کوی ها، کوچه ها و … را شناسایی و جهت اقدامات لازم به شورای نامگذاری معابر و اماکن عمومی شهرداری تبریز اعلام کند.
به هر حال انتظار می رود با طرح موضوع چند نامی بودن برخی معابر و خیابان ها و نیز حذف عنوان «شهید» از روی برخی تابلوها، کالبد شکافی یکی از عناصر مهم هویت شهری یعنی «نام معابر و کوچه ها» در دستور کار مسئولان و رسانه ها قرار گرفته و یک بار برای همیشه چالش نام گذاری در شهر تبریز مرتفع شود.
