گزارش از: جهانبخش احمدیان
آذرقلم: مردمش نقش می زنند. نقش هایی ذهنی و بر گرفته از زندگی بومی خود بر در و دیوار شهر، فطیرهای سنتی شان و حتی قالی هایی که زینت بخش محافل سیاسی بزرگ دنیا شده اند. وارد شهر که می شوی، اثری از نماهای رایج شهری پیدا نیست. جایش را دیوارهای سیمانی منقوش به طرح های بومی گرفته اند. اما بیش از هر نقش دیگری در این شهر هزار نقش، نقوش محرومیت از ابتدایی ترین خدمات رفاهی و تفریحی است که در جای جای هریس به چشم می خورد. نقوشی که نقاش آنها، مردم شهر نیستند.
از همان ابتدا که وارد شهر شدیم، چشممان دنبال زیبایی های طبیعی و مصنوعی بود تا شاید لحظه ای درنگ کرده و خاطره ای در دفتر و یا آلبوم خویش ثبت کنیم. اما دریغ از یک پارک مجهز، سالن سینما، شهر بازی و هر آنچه که امروزه در اکثر شهرها تحت عنوان امکانات رفاهی و تفریحی از آنها نام می برند.
یکی از کارکنان فرمانداری این شهر می گوید که هریس تنها یک پارک دارد و به نسبت جمعیت 69 هزار نفری آن به چشم نمی آید. حتی پارکهای ساخته شده در شهرهای توابع هریس همچون خواجه، به مراتب بزرگتر و مجهزتر از تنها پارک این شهر هستند. راست هم می گفت بنده خدا، آن چیزی که ما دیدیم در حد پارک محله ای های کوچک تبریز هم نبود.
عکاس همکار ما در این شهرستان فقدان سالن سینما در این شهر را متوجه عدم تعامل بین مسئولین شهرستان و بخش خصوصی می داند که چندین سال است قرار گذاشته اند تنها سالن اداره فرهنگ و ارشاد هریس را تحت لوای بخش خصوصی تبدیل به سینما کنند.
شاید باور این موضوع کمی دشوار باشد ولی شهرستان محرومی چون هریس سالانه 18 میلیون دلار صادرات فرش دارد که 10 درصد کل صادرات استان را شامل می شود، ولی حجم عظیمی از محرومیت را پیش چشم خود می بیند.
در حالی شاهد این حجم از محرومیت در این شهر هستیم که چند وقتی است آمار قربانیان آسیب های اجتماعی از این شهر به گوس می رسد.
شهر و روستاهای این شهرستان علی رغم برخورداری از امکانات رفاهی اولیه همچون آب و برق و گاز، آن طور که باید و شاید توسعه نیافته اند. دامداری و زراعت بخش اعظم اقتصاد روستایی در هریس است که با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش نزولات آسمانی، سودآوری چندانی ندارد. حتی صنعت فرش این شهرستان به دلیل بافت تخصصی و کیفیت بالای آن درآمد کافی ندارد و همین امر سبب مهاجرت جوانان هریسی به شهرهای بزرگ می شود.
هریس اما پتانسیل و ظرفیتهایی در حوزه های مختلف معدن و گردشگری دارد که می تواند از حجم محرومیت این شهرستان بکاهد. آبشار شیرلان، در بند روستای هرزه ورز و آب معدنی اؤکوز داغی مناطقی بکر و طبیعی برای محرومیت زدایی از این شهرستان است.
روستای خشکناب زادگاه شهریار
روستای خشکناب هریس را زادگاه و محل سکونت اجداد شهریار ملک سخن، محمد حسین بهجت تبریزی می دانند. روستایی همنام با زادگاه این شاعر بزرگ آذربایجان در قره چمن بستان آباد، اما با قدمتی بیش از آن، که طبق گفته فرزند استاد شهریار، خشکناب قره چمن پس از کوچ اجداد شهریاراز هریس ساخته شده است. آقا میربابا شوهر خان ننه نیز از اهالی قره چمن بستان آباد بود.
بهروز خاماچی نیز همین دیدگاه را درباره خشکناب دارد. روستای خشکناب محل زندگی چندین نسل از اجداد شهریار بوده است. او می گوید: بر اساس مطالعات موسی هریسی نژاد، سه سید از این روستا به طرف شنگل آباد قره چمن رفته و روستای خشکناب آنجا را ساخته اند.
فرش هریس
فرش هریس نمود بارزی از زندگی مردم منطقه است که زیبایی های طبیعت را به صورت ذهنی بر دار قالی پیاده می کنند و سبک زندگی خویش را به نمایش می گذارند. فرشی که از زمان صفویه شروع به بافت شده و تا به امروز سینه به سینه و نسل به نسل انتقال یافته است.
فرش هریس نقش مؤثری در اقتصاد منطقه و کشور داشته و بر اساس آنچه که فرماندار هریس می گفت، 10 درصد از صادرات فرش استان را شامل می شود که مبلغی در حدود 18 میلیون دلار سودآوری ارزی دارد. افسوس که این فرش نتوانسته است مانعی بر سر راه مهاجرت جوانان به شهر شود و یا باری از محرومیت شهرستان هریس را بردارد.
فطیر سنتی هریس
فطیر نوعی نان است که بصورت مغزدار، ساده، کنجدی و کره ای تهیه می‌شود و با طعم خوش مزه اش ماندگاری مناسبی دارد. فطیر هریس در آذربایجان منحصر به فرد بوده و آوازه خاصی دارد. روستاهای هریس هنوز هم شاهد پخت سنتی این نان هستند، که یکی از جاذبه های گردشگری این شهر محسوب می شود.
مردم هریس نقش می زنند. نقشی بر قالی و نقش دیگری بر پیکره اقتصاد کشور، نقشی بر نان فطیر و نقش دیگری بر کشاورزی، نقاشانی که به قول خاماچی شمّ اقتصادی بالایی دارند و هنر و اقتصاد را در هم آمیخته اند تا گذران عمر کنند. هریس می تواند همچون دیگر شهرستانهای استان آذربایجان شرقی در حوزه های مختلف پیشرفت داشته است. هریس می تواند با تکیه بر پتانسیل های اقتصادی و گردشگری خود با شهرستانهای بزرگ استان رقابت کند. همان کاری که امروز مراغه انجام می دهد و اِبا دارم بگویم که در بحث زیبایی شهری، با تبریز رقابت دارد.
هریس را باید دریافت…
